Tenkis Davası Nedir?

Tenkis davası, mirasçıların yasal haklarının ihlal edilmemesi amacıyla açılabilen bir davadır. Türk Medeni Kanunu’na göre, bir kişi vefat ettiğinde geride bıraktığı mal varlığını dilediği gibi dağıtabilir, ancak bunun belirli sınırları vardır. Mirasçıların, miras bırakan kişi tarafından yapılan vasiyetnamede, mal paylaşımında ya da bağışlamalarda ihlal edilen haklarını korumak amacıyla başvurdukları hukuki yoldur.

Tenkis davası, esasen mirasçıların kanuni paylarını korumak için açılır. Kanuni pay, mirasçıların kanunen hak sahibi oldukları mal miktarını ifade eder. Eğer bir kişi, mirasçılarına gereken paydan daha azını bırakmışsa veya miras payını azaltmışsa, mirasçılar tenkis davası açarak bu durumu düzeltmeyi talep edebilirler.

Tenkis Davası Nasıl Açılır?

Tenkis davası, genellikle önceki bağışlar veya vasiyetnameler ile ilgili olarak açılır. Miras bırakan kişi, hayattayken yaptığı bağışlar ile ya da vasiyetnamesinde belirlediği paylaşım ile, yasal mirasçılarının haklarını ihlal etmişse, bu durumda mirasçılar tenkis davası açabilirler.

Bu dava, mirasçının yasal payını ihlal eden her türlü bağış veya vasiyetname hakkında açılabilir. Örneğin, bir kişi tüm mal varlığını yalnızca bir çocuğuna bırakmışsa ve diğer çocukları bu miras payından mahrum kalmışsa, diğer çocuklar tenkis davası açarak kendi yasal paylarını talep edebilirler.

Tenkis davası, özellikle miras bırakan kişinin yaptığı bağışlar veya verasetle ilgili düzenlemeler neticesinde mirasçıların hakkını ihlal ettiği durumlarda gündeme gelir. Mirasçılar, bu durumda kanuni paylarını almak için tenkis davası açabilirler.

Hangi Durumlarda Tenkis Davası Açılabilir?

Tenkis davası, yalnızca belirli durumlarda geçerli olur. Bu durumu daha iyi anlayabilmek için aşağıdaki örnekleri inceleyebiliriz:

1. Bağışlar ve Hibe Edilen Mallar
   Miras bırakan kişi, yaşamı boyunca yaptığı bağışlarla, mirasçılarına düşen paydan daha fazla bir kısmı üçüncü kişilere veya belirli bir kişiye vermişse, diğer mirasçılar bu bağışların tenkis edilmesini talep edebilir. Bağışlar, kanuni mirasçıların haklarını ihlal ettiğinde, onlar tenkis davası açarak söz konusu bağışın kısmını miras paylarına dahil ettirebilirler.
2. Vasiyetname ve Mirasın Paylaştırılması
   Bir kişi, vasiyetname ile mal varlığını belirli bir şekilde dağıttığında, bu paylaşımdan bazı mirasçılar daha az bir pay almış olabilir. Yasal olarak belirlenmiş paydan daha az bir paya sahip olan mirasçılar, tenkis davası ile kendi haklarını savunabilirler. Örneğin, eğer bir kişi, çocuklarından birine daha fazla mal vermişse ve diğerlerinin payı yeterince korunmamışsa, mirasçılar tenkis davası açabilir.
3. Vefat Sonrasında Geçersiz Paylaştırma
   Miras bırakan kişi, hayattayken bazı kişilerle anlaşarak mal paylaşımı yapmış olsa da, bu anlaşmalar bazen hukuka aykırı olabilir. Mirasçılar, yasal haklarını korumak için tenkis davası açarak, yasal paylarına kavuşmayı hedefler.

Tenkis Davasının Şartları

Tenkis davası açabilmek için belirli şartların yerine getirilmiş olması gerekir:

• Mirasçı Olma: Tenkis davasını yalnızca mirasçılar açabilir. Yani, vefat eden kişinin kanuni mirasçısı olan kişiler (eş, çocuklar, ana-baba, kardeşler) bu davayı açma hakkına sahiptir.
• Hakkın İhlali: Miras bırakanın yaptığı bağış, vasiyetname ya da diğer mal paylaşımı işlemleri, mirasçıların kanuni paylarını ihlal etmiş olmalıdır.
• İhtilafın Olması: Mirasçılar arasında, mirasın paylaşımı veya yapılan bağışlarla ilgili bir anlaşmazlık bulunmalıdır.

Tenkis Davasında Hangi Sonuçlar Doğar?

Tenkis davası, mirasçının kanuni payını almak amacıyla açılır. Mahkeme, davayı kabul ederse, bağışlanan malın bir kısmının, mirasçıların yasal paylarına eklenmesine karar verebilir. Bu durumda, mirasçılar, hak ettikleri payı almak için belirli bir süreç izlerler.

Tenkis davasının sonucu, genellikle mirasçılar arasında mal paylaşımını düzenleyen bir denge sağlar. Yani, miras bırakan kişi tarafından yapılan işlemler, yasal payları ihlal etmeyecek şekilde yeniden düzenlenir.

Tenkis Davasının Önemi

Tenkis davası, mirasçıların haklarını koruyan önemli bir araçtır. Bu dava, özellikle büyük ailelerin ve çok sayıda mirasçısı bulunan kişilerin vefatından sonra, miras payları arasında denge kurmayı sağlar. Mirasçıların yasal haklarının korunması, aile içindeki olası anlaşmazlıkların önüne geçilmesinde de kritik bir rol oynar.

Saklı Paylı Mirasçıların Alacaklıları Tenkis Davası Açabilir mi?

Türk Medeni Kanunu 562. maddesi saklı paylı mirasçıların alacaklılarının da bazı hallerde tenkis davasını açabileceğini düzenlemiştir:

“Miras bırakan, tasarruf edebileceği kısmı aştığında, saklı payı zedelenen mirasçı, iflâsı hâlinde iflâs dairesinin veya mirasın geçtiği tarihte kendisine karşı ellerinde ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklıların ihtarına rağmen tenkis davası açmazsa, iflâs idaresi veya bu alacaklılar, alacaklarının elde edilmesi için gerekli olan oranda ve mirasçıya tanınan süre içinde tenkis davası açabilirler. Mirasçılıktan çıkarılanın çıkarma tasarrufuna itiraz etmemesi durumunda da iflâs idaresi veya alacaklılar, aynı koşullarla tenkis davası açabilirler.”

Alacaklıların tenkis davası açabilmesi için şartlar:

• Alacaklıların elinde saklı paylı mirasçı hakkında mirasın açıldığı tarihte aciz vesikası bulunmalıdır. Miras açıldıktan sonra alınacak olan aciz vesikası alacaklının tenkis davası açması için geçerli bulunmamaktadır.
• Alacaklılar ve iflas masasının, saklı paylı mirasçıya tenkis davası açması için bir süre vermiş olması, bu süre içinde borçlu dava açmamış olmalıdır.

• Tenkis Davasında Zamanaşımı
• Tenkis davası zamanaşımı süresi TMK md. 571’de düzenlenmiştir;

“Tenkis davası açma hakkı, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılması tarihinin üzerinden on yıl geçmekle düşer.”

 

Dolayısıyla, saklı paylı mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrenmesinden itibaren 1 yıl içerisinde dava açma hakkı vardır. Bununla birlikte, mirasın açılmasının üzerinden 10 yıl geçmesi ile saklı paylı mirasçıların tenkis davası açma hakkı ortadan kalkmaktadır. Tenkis davasında iki farklı hak düşürücü zamanaşımı süresi bulunmaktadır, 1 yıl ya da herhalde 10 yıl içerisinde tenkis davası açma hakkı ortadan kalkmaktadır.

Görüldüğü üzere ileride doğabilecek hak kayıplarının önüne geçebilmek adına tenkis davası açma süresi ve yetkili mahkeme gibi hususlara dikkat edilmesi önem arz etmektedir.

Tenkis Davası Ne Kadar Sürer?

Tenkis davasının süresi mirasçıların sayısı ve terekeye dahil olan malvarlığının hacmine göre değişir. Hukuk davaları genellikle 1.5 sene kadar sürer, istinaf ve temyiz aşamaları ile birlikte 5 yıla kadar uzayabilir.